Het hospice op de televisie
Niets menselijks is de bekende neuropsycholoog Erik Scherder vreemd: vliegangst, vrees voor enge ziektes, faalangst, nachtelijke piekerbuien en angst voor de dood. Hoe kan het brein, zelfs met een hersenprofessor, zo aan de haal gaan? In de serie ‘Erik Scherder laat zich niet kisten’ onderzoekt de bekende breinprofessor hoe ons leven soms beheerst kan worden door angsten, gepieker en getob. Maar vooral ook hoe we daar mee om moeten gaan. Tijdens deze bijzondere zoektocht naar het geheim van de menselijke veerkracht gaat Erik Scherder ook de strijd aan met zijn eigen angsten. Voor deze serie bezocht hij hospice Kalorama Bethelehem.
Op zaterdag 24 augustus stond er ineens een beroemdheid in de hal van het hospice! Zeer herkenbaar met zijn witte haren en baard, en zoals altijd strak in het pak: Erik Scherder, neurowetenschapper, bekend van o.a. zijn colleges over het brein bij DWDD en omroep MAX en zijn boeken zoals Singing in the Brain.
Kort tevoren was Willeke van Kalorama Bethlehem benaderd door Esther Debets, redacteur van de EO. Ze wilden met Erik Scherder een documentairereeks gaan maken over zaken die hij tegenkomt, waar hij tegenaan loopt in het leven. Een van die onderwerpen is de angst voor de dood. Het team van de EO ging op zoek naar een hospice om hem in contact te laten komen met de mensen die met hem over dit thema wilden praten. Zoekend op internet was Esther bij Kalorama Bethlehem uitgekomen en was onder de indruk van wat ze daar tegenkwam, zowel het mooie gebouw alsook de zorg die werd beschreven. Er volgde een gesprek, waarna Esther en de mensen van het hospice heel enthousiast waren. En zo kwam een en ander aan het rollen, wat resulteerde in de komst van Erik Scherder met regisseuse en cameraploeg.
Twee gasten van het hospice hadden toegezegd mee te willen werken
Willeke: “Het was bijzonder dit mee te maken en Erik Scherder was een vriendelijke en bijzondere man. Natuurlijk was er iets meer roering in het pand maar ik denk dat de gasten die er niets mee hoefden, er niet veel van gemerkt hebben. Soms duurde het wat langer dan men had verwacht. Dat kwam doordat er maar één cameraman was die van verschillende kanten een shot wilde maken en daarom soms nog een keer ‘de scene’ herhaald moest worden.”
Zoals zo veel mensen die nooit in een hospice zijn geweest, hadden ze van te voren een bepaald beeld: mensen die allemaal in bed liggen te wachten op de dood, een gedragen sfeer, waar iedereen fluistert, hoorden wij terug van Esther. Ze waren dan ook heel verrast om te zien dat een aantal gasten nog mobiel was en nog van alles ondernam, maar ook door de ontspannen en vaak gezellige sfeer, het plezier dat mensen nog konden hebben. Wat echter vooral indruk maakte was de geweldige zorg en aandacht die de gasten krijgen. En niet alleen de gasten, maar ook hun naasten.
Het gaat niet alleen om de dood
De opnames concentreerden zich vooral op een van de twee gasten. Met hem praatte Erik uitgebreid over zijn naderende dood; best wel confronterend, want Erik vindt het zelf moeilijk om hierover met familie of vrienden te praten en zou ook niet zo intensief met mensen in hun laatste levensfase kunnen werken. De dood komt dan wel heel dichtbij. Maar er werd niet alleen gepraat over de dood; Erik en zijn team gingen vervolgens met de gast en zijn dochter op stap om op de markt een harinkje te gaan eten, en dat te filmen, uiteraard. Verder sprak hij met Rochella, verpleegkundige, en Nadine, zorgvrijwilliger, over hun ervaringen in het hospice.
Diepte-interview over werken in het hospice
Rochella vertelt over haar ervaringen van die dag: “Erik kwam eerst buiten in de tuin koffie drinken, en een aantal gasten vertelde hoe het was om in een hospice te verblijven. In de middag heb ik een diepte-interview met Eric gehad over het werken in een hospice. Eric vertelde erg bang te zijn om dood te gaan, en vroeg zich af of ik daar ook last van had. Hij dacht dat dit misschien minder zou zijn als je hier zou werken.
Ik vertelde dat de angst om dood te gaan meestal niet de grootste angst is, maar de angst voor de manier waarop je gaat. Ik heb hem toen uitleg gegeven hoe wij hier anticiperen op complicaties en hoe wij mensen gerust kunnen stellen als ze bang zijn. Toen een gast belde met een vraag over medicatie is hij meegelopen. Ik vond het een leuke dag, maar wel zeer vermoeiend voor de gasten die meededen, omdat bepaalde scenes soms over moesten, en dat kostte veel tijd. De gasten waren wel erg onder de indruk van Erik. Wat ik ook erg attent vond is dat Erik een gesigneerd boek achter liet voor iedereen die meegewerkt had aan het programma.”
Esther vertelde achteraf hoe bijzonder deze ervaring in het hospice voor iedereen was geweest, hoe mooi het was om een kijkje achter de schermen te mogen nemen, en een stukje wijzer naar huis te kunnen gaan. “Ik kom voor mijn werk op heel veel plekken, maar dit is er een die me altijd bij zal blijven”.
Er wordt hier gewoon geleefd en gasten kunnen zichzelf zijn
Toen Nadine gevraagd werd of zij aan de opnames mee wilde werken had ze aanvankelijk de neiging om nee te zeggen: “Ik wilde eigenlijk helemaal niet op tv!”. Na wat aandringen van Esther ging ze toch overstag. Ze vond het best wel spannend. Erik bleek een aardige man, waardoor Nadine haar spanningen al snel kwijtraakte. “We hebben ondertussen gezellig samen over van alles en nog wat gekletst”, vertelt Nadine, “zoals we dat zonder camera ook gedaan zouden hebben. Dit is nu zoals het hier toegaat, er wordt hier gewoon geleefd. Erik was echt verbaasd dat de gasten weten dat ze binnenkort dood gaan, maar soms toch nog echt van iets kunnen genieten. Hij zou daar zelf heel erg veel moeite mee hebben en het liefst meteen dood willen als hij dat zou weten."
Wat Nadine met name wilde overbrengen is dat de gasten in het hospice zichzelf kunnen zijn, waardoor ze tot rust komen en soms zelfs weer wat opknappen. En ook komt er rust voor de naasten: een partner kan weer partner zijn. De medewerkers en vrijwilligers proberen zo goed mogelijk mee te bewegen met de gasten.
Wanneer op televisie?
De documentairereeks zal start donderdag 27 februari om 22.15 uur bij de EO op NPO2. De opnames van het hospice komen terug in de aflevering van 19 maart. Thema van deze aflevering is Afscheid. De angst voor het onvermijdelijke afscheid van alles en iedereen dat hem dierbaar is, drijft de bekende breinprofessor Scherder alles uit het leven te halen. Maar wat als dat leven plotseling heel andere plannen heeft? De breinprofessor kan bij een bezoek aan Tom in een hospice de dood niet langer ontwijken. Hij bespreekt met Geerte haar intense liefdesverdriet en ziet hoe Willem terugvecht nadat hij door een dwarslaesie afscheid moest nemen van een kerngezond lijf. Hoe kunnen we voorkomen dat we ons laten verlammen door de angst om te verliezen?
Voor de trailer en meer informatie zie website EO
« Terug naar het overzicht